Vững một niềm tin - Bài 3: Hiện đại hoá nông nghiệp nông thôn

- Trong quá trình đổi mới, Đảng ta luôn đặt nông nghiệp, nông dân, nông thôn ở vị trí chiến lược quan trọng, coi đó là cơ sở và lực lượng để phát triển kinh tế - xã hội bền vững, ổn định chính trị, bảo đảm an ninh, quốc phòng và hội nhập quốc tế. Là một tỉnh miền núi, biên giới với lợi thế về đất đai, đồi rừng, xuyên suốt trong chặng đường đổi mới, Đảng bộ tỉnh luôn coi việc phát triển sản xuất nông lâm nghiệp, nâng cao đời sống nông dân và xây dựng nông thôn ngày càng phát triển là một trong những nhiệm vụ quan trọng hàng đầu.

Tại Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ X năm 1986, Đảng bộ tỉnh đã xác định nhiệm vụ trong thời gian tới là: “Tập trung sức phát triển nông nghiệp, xác định nông nghiệp thực sự là mặt trận hàng đầu, đưa nông nghiệp một bước lên sản xuất xã hội chủ nghĩa lớn…”.

Tập trung cho mặt trận hàng đầu

Trong 10 năm đầu thực hiện công cuộc đổi mới, điểm nhấn trong lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng bộ tỉnh là việc Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh ban hành Nghị quyết số 26 ngày 14/11/1988 về đổi mới quản lý kinh tế nông nghiệp, trong đó yêu cầu giải phóng sức sản xuất; tăng cường cơ sở vật chất và đưa tiến bộ, khoa học kỹ thuật vào sản xuất nông nghiệp; sắp xếp, tổ chức lại sản xuất theo hướng nông – lâm kết hợp, kinh doanh tổng hợp; gắn sản xuất nông – lâm nghiệp với phát triển tiêu thủ công nghiệp, giao thông vận tải, coi trọng chế biến; gắn sản xuất với lưu thông, tiêu thụ sản phẩm; chú trọng ứng dụng khoa học kỹ thuật và đưa cây trồng mới vào sản xuất…Những định hướng lớn được triển khai thực hiện hiệu quả đã giúp cho nông dân xứ Lạng từ chỗ còn thiếu ăn đến đảm bảo tự túc được lương thực và bước đầu hình thành sản xuất hàng hoá.

Để phát huy tối đa tiềm năng, thế mạnh của từng xã, từng huyện, từng vùng, thực hiện chỉ đạo của Tỉnh uỷ, đầu năm 1996, ban chỉ đạo sản xuất các cấp được thành lập. Từ đây, căn cứ điều kiện thực tiễn, ban chỉ đạo sản xuất ở cơ sở đã vận động, hướng dẫn người dân đưa cây khoai tây, dưa hấu, mía…vào các chân ruộng hạn; tổ chức phong trào ra quân đầu xuân để củng cố hạ tầng sản xuất thiết yếu như giao thông, thuỷ lợi, những chân ruộng một vụ trước kia, nay đã sản xuất được hai vụ và ở nhiều nơi, bà con đã sản xuất thêm vụ ba (vụ đông).

Trên đồi rừng, ngoài việc tiếp tục đẩy mạnh giao đất, giao rừng, thực hiện chủ trương của Tỉnh uỷ, các cấp chính quyền đã tập trung vận động người dân hưởng ứng tham gia các dự án trồng rừng như dự án 327; 264; Việt – Đức; 661…đồng thời phát triển mạnh diện tích trồng cây ăn quả. Cùng đó, các chính sách cho phát triển nông, lâm nghiệp như: trợ giá giống lúa, ngô mới; trợ giá cước vận chuyển; hỗ trợ lãi suất vốn vay; chính sách khuyến nông… được triển khai đã đồng thời giải quyết cho người dân ba “bài toán”: vốn, giống và khoa học kỹ thuật.

Về hạ tầng sản xuất, ngoài việc thực hiện tốt chính sách miễn, giảm thuỷ lợi phí, tập trung hoàn thiện hệ thống thuỷ lợi phục vụ tưới, tiêu, ngày 13/1/1997, Ban Thường vụ Tỉnh uỷ ban hành Nghị quyết số 04  về phát triển giao thông nông thôn, hơn 5 năm sau, Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh ban hành Nghị quyết số 08 ngày 25/7/2002 về tiếp tục đẩy mạnh phát triển đường giao thông nông thôn đến năm 2005… Đây là những chủ trương, quyết sách rất quan trọng đối với khu vực nông thôn, trực tiếp thúc đẩy sản xuất nông – lâm nghiệp theo hướng hàng hoá gắn với thị trường tiêu thụ.

Từ một tỉnh còn thiếu lương thực những năm đầu đổi mới, đến năm 2010, tổng sản lượng lương thực toàn tỉnh đã đạt trên 280 nghìn tấn, an ninh lương thực được đảm bảo; 90% số xã trên địa bàn tỉnh có đường ô tô đến trung tâm, đi lại được bốn mùa. Cùng đó các vùng sản xuất cây ăn quả, cây công nghiệp, cây đặc sản, cây lâm nghiệp như thuốc lá, cây có múi, hồi, thông, na, rau màu… bắt đầu hình thành rõ nét gắn với thị trường tiêu thụ. Đời sống của người dân được nâng lên, toàn tỉnh chỉ còn 13,61% hộ nghèo, bình quân trong giai đoạn 2005 – 2010 hộ nghèo giảm 3,09%/năm; GDP đầu người đạt 820 USD…

Xây dựng nông thôn mới

Mặc dù đã đạt được những thành tựu quan trọng trong phát triển nông nghiệp, nông thôn, nhưng so với cả nước, nông thôn miền núi Xứ Lạng vẫn còn đầy rẫy những khó khăn. Hạ tầng phát triển chưa đồng đều, đời sống cư dân nông thôn còn bấp bênh, khoảng cách giữa nông thôn, thành thị ngày càng xa… Để giải quyết bài toán này, Đảng bộ tỉnh đã ban hành nhiều chương trình để thực hiện Nghị quyết Trung ương 7 khoá X về nông nghiệp, nông dân, nông thôn, trong đó đặc biệt là chương trình xây dựng nông thôn mới.

Trong những bước đầu tiên ấy, qua rà soát hiện trạng các xã theo 19 tiêu chí nông thôn mới trong bộ tiêu chí lúc bấy giờ, bình quân mỗi xã của tỉnh chỉ đạt 2,57 tiêu chí, có tới 55 xã “trắng” tiêu chí. Nhìn vào hiện trạng ấy, không ít người, trong đó có cả cán bộ, đảng viên hồ nghi về tính thực tiễn của chương trình; đã bắt đầu xuất hiện những tư tưởng buông xuôi, cho rằng không bao giờ các xã của Lạng Sơn có thể đạt được hết 19 tiêu chí nông thôn mới vời vợi ấy. 

Trong bối cảnh đó, vai trò lãnh đạo, định hướng của Đảng bộ tỉnh tiếp tục được phát huy một cách cao độ, trong đó Nghị quyết số 20 ngày 12/8/2011 của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh về xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2011 - 2021 được coi là ánh sáng soi đường để Lạng Sơn bắt tay vào xây dựng nông thôn một cách đồng bộ, bài bản với mục tiêu nâng cao đời sống người dân cả về vật chất và tinh thần, nông thôn sáng, xanh, sạch, đẹp, văn minh…

Đồng chí Lê Thị Thanh Nhàn, nguyên Uỷ viên Ban Thường vụ Tỉnh uỷ nhiệm kỳ 2010 – 2015, nguyên Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (nay là Sở Nông nghiệp và Môi trường) nhớ lại chặng đường đầu tiên ấy: Xuất phát từ thực tiễn và giải quyết đúng đắn các vấn đề thực tiễn đặt ra, Nghị quyết số 20 của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh đã từng bước khắc phục được những lúng túng, khó khăn trong chặng đường đầu xây dựng nông thôn mới trên địa bàn tỉnh. Trong đó, thành quả lớn lao nhất chính là sự chuyển biến mạnh mẽ trong tư duy, nhận thức của cán bộ, đảng viên và Nhân dân về nông thôn mới. Người dân đã thực sự hiểu và phát huy được vai trò của chủ thể trong xây dựng nông thôn mới và cấp uỷ, chính quyền các cấp cũng đã thể hiện rõ nét vai trò định hướng, hỗ trợ.

Trong 10 năm triển khai thực hiện Nghị quyết 20, người dân, doanh nghiệp, hợp tác xã trên toàn tỉnh đã đóng góp trên 2.228 tỷ đồng, bằng 19% nguồn vốn ngân sách Nhà nước hỗ trợ trực tiếp cho chương trình; toàn tỉnh đã bê tông hoá và mở mới thêm 3.895 km đường giao thông nông thôn, kiên cố hoá 1.388 km kênh mương nội đồng. Hệ thống hạ tầng trong các lĩnh vực khác như: điện, thông tin và truyền thông; thương mại nông thôn, giáo dục… cũng không ngừng được củng cố. Giá trị sản xuất nông nghiệp không ngừng gia tăng, năm 2020, giá trị sản xuất toàn ngành đạt trên 14 nghìn tỷ đồng, tăng 1,37 lần so với năm 2015. Công tác vệ sinh môi trường nông thôn ngày càng được triển khai có hiệu quả; an ninh, trật tự khu vực nông thôn được đảm bảo. Đến năm 2021, toàn tỉnh có 65/181 xã (thời điểm chưa sắp xếp lại) đạt chuẩn nông thôn mới; trong đó có 6 xã nông thôn mới nâng cao; toàn tỉnh có 47 khu dân cư nông thôn mới kiểu mẫu và 73 thôn biên giới được công nhận đạt chuẩn nông thôn mới.

Phát huy những kết quả đạt được, bước vào giai đoạn mới, Đảng bộ tỉnh tiếp tục ban hành Nghị quyết số 46 ngày 8/9/2021 về xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021 – 2025. Với quan điểm xây dựng nông thôn mới là quá trình liên tục, có điểm khởi đầu nhưng không có điểm kết thúc, nghị quyết đã khắc phục triệt để tình trạng thoả mãn khi đã đạt chuẩn đang nhen nhóm trong tư tưởng một số cán bộ xã. Triển khai hiệu quả, đồng bộ các giải pháp đã đề ra trong Nghị quyết 46, đến tháng 6/2025, toàn tỉnh có thêm 44 xã nông thôn mới, nâng tổng số xã nông thôn mới lên 106 xã, trong đó có 28 xã nông thôn mới nâng cao, 10 xã nông thôn mới kiểu mẫu.

Ngày 1/7/2025, cùng với cả nước, Lạng Sơn bước vào vận hành chính quyền hai cấp. Mô hình mới, đòi hỏi xây dựng nông thôn mới phải chuyển trạng thái để thích ứng. Đồng chí Nguyễn Hữu Chiến, Tỉnh uỷ viên, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường, Phó trưởng Ban Chỉ đạo các chương trình mục tiêu quốc gia tỉnh cho biết: Chương trình xây dựng NTM trên địa bàn tỉnh tiếp tục được triển khai gắn với mục tiêu xây dựng “Nông nghiệp sinh thái, nông thôn hiện đại, nông dân văn minh” và giảm nghèo bền vững. Trong đó, tỉnh định hướng tập trung vào các nội dung phát triển đồng bộ kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội vùng nông thôn; phát triển kinh tế nông thôn theo hướng ứng dụng khoa học, công nghệ, chuyển đổi số; xây dựng nông thôn xanh, sạch, đẹp, an toàn, đậm đà bản sắc văn hóa, hình thành cộng đồng nông thôn văn minh, nhân văn, gắn kết và hạnh phúc.

Dưới sự lãnh đạo của Đảng bộ tỉnh, nông nghiệp, nông thôn Xứ Lạng đã đạt được những thành tựu quan trọng, tạo sự ổn định để Lạng Sơn phát triển các ngành kinh tế khác, trong đó đặc biệt là kinh tế cửa khẩu – ngành kinh tế được coi là động lực của phát triển.

(Còn nữa)