Hàng loạt tiểu thương đóng cửa, dừng kinh doanh: Vì sao? - Bài 1: Làn sóng... đóng cửa

Thời gian gần đây, hàng loạt tiểu thương tại các chợ, khu vực tập trung buôn bán... ở nhiều địa phương trên cả nước bất ngờ đóng cửa, tạm dừng kinh doanh, gây ra những hệ lụy tiêu cực, thu hút sự quan tâm đặc biệt của dư luận. Vậy đâu là nguyên nhân và bài học nào rút ra từ tình trạng này? Nhóm phóng viên Báo Quân đội nhân dân đã tìm hiểu thực tế để có câu trả lời.

Chỉ trong một thời gian ngắn, như một làn sóng, hàng trăm, hàng nghìn tiểu thương đồng loạt đóng cửa hàng, tạm dừng mọi hoạt động buôn bán, kinh doanh. Đó là tình cảnh "chưa từng thấy" đã và đang diễn ra ở nhiều địa phương trên cả nước.

Cảnh tượng “chưa từng thấy”

Nếu ai đã từng đi qua trung tâm thị trấn Thổ Tang (huyện Vĩnh Tường, tỉnh Vĩnh Phúc) thì mới thấy ở nơi đây việc buôn bán tấp nập, sầm uất bậc nhất khu vực miền Bắc. Theo thống kê, hiện Thổ Tang có khoảng 3.000 hộ kinh doanh cá thể và gần 300 doanh nghiệp, hoạt động buôn bán, kinh doanh, đồng thời là nơi tập kết, trung chuyển, phân phối hàng hóa đến nhiều địa phương trên cả nước. Ở Thổ Tang “cái gì cũng có”, từ nông sản, thực phẩm đến đồ gia dụng, hóa mỹ phẩm, máy móc công nghiệp, nông cụ, hàng may mặc, giày dép, vật liệu xây dựng... Các hộ kinh doanh hoạt động cả ngày lẫn đêm, mang đến doanh thu, lợi nhuận lớn, thế nhưng không ai có thể tưởng tượng được rằng, đến một ngày, đồng loạt hàng nghìn hộ kinh doanh ở đây đột ngột đóng cửa hàng, dừng mọi hoạt động giao thương.

Trò chuyện với chúng tôi, chị Vũ Thị Thúy, tiểu thương ở khu Phố Mới, thị trấn Thổ Tang, nhớ lại: “Mấy ngày cuối tháng 5 vừa qua, tất cả hộ kinh doanh ở khu vực này, trong đó có cửa hàng của tôi, đều đóng cửa. Phố xá đang sầm uất bỗng nhiên vắng lặng khác thường, tạo ra cảnh tượng “chưa từng thấy” từ trước đến nay. Việc tạm dừng kinh doanh không chỉ khiến các tiểu thương thất thu mà còn làm hàng nghìn người bán hàng thuê, bốc vác, giao hàng... mất việc làm”.

Theo đồng chí Nguyễn Đức Trung, Chi cục trưởng Chi cục Quản lý thị trường tỉnh Vĩnh Phúc, trước tình trạng này, lực lượng quản lý thị trường cùng chính quyền địa phương đã tổ chức các đoàn công tác xuống địa bàn, đến từng hộ kinh doanh giải thích chính sách, vận động, tuyên truyền. Nhờ vậy, sau khoảng 3 ngày đóng cửa, phần lớn các tiểu thương đã trở lại hoạt động bình thường.

Đóng cửa cho... lành

Trái với việc sớm quay lại hoạt động bình thường như ở Thổ Tang, tại nhiều địa phương trên cả nước, không ít tiểu thương vẫn tạm dừng hoạt động mà chưa biết “ngày trở lại”.

Tìm hiểu tại chợ Bình Tây (quận 6, TP Hồ Chí Minh), chúng tôi được Ban quản lý chợ cho biết, số sạp tạm ngưng kinh doanh trong những ngày đầu tháng 6-2025 là 474/2.358 (chiếm tỷ lệ 20,1%). Chợ An Đông (quận 5, TP Hồ Chí Minh) là nơi kinh doanh sỉ các mặt hàng thời trang, mỹ phẩm lớn nhất TP Hồ Chí Minh. Theo thống kê của Ban quản lý chợ, đến nay, có 65/900 hộ đóng sạp, trả giấy phép kinh doanh. Ngày 5-6, Chi cục Quản lý thị trường TP Hồ Chí Minh và Đội thuế quận 5 đã có buổi họp với hơn 200 tiểu thương chợ An Đông xung quanh việc phổ biến, thực hiện các quy định mới về thuế và tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc phát sinh. Tại cuộc họp, nhiều tiểu thương phản ánh gặp khó khăn, bối rối trong việc chứng minh nguồn gốc hàng hóa cũng như kê khai thuế, khai báo thuế qua hóa đơn điện tử...

Ngày 6-6, chúng tôi có mặt tại khu vực chợ Ninh Hiệp (xã Ninh Hiệp, huyện Gia Lâm, TP Hà Nội)-một trong những chợ bán buôn vải, quần áo lớn nhất miền Bắc. Không còn cảnh tấp nập người mua kẻ bán, hàng loạt sạp hàng đóng kín cửa, im lìm giữa cái nắng hanh hao đầu hè. Một số chủ sạp ở lại trông hàng, ngồi co mình trên ghế nhựa, ánh mắt lơ đãng hoặc chăm chú vào màn hình điện thoại để giết thời gian. Ở một góc chợ, 3-4 chị chủ sạp túm tụm bên ly trà đá, bàn tán râm ran những quy định mới về thuế, về kiểm tra thị trường. Một chị bật cười mà như mếu: “Chợ giờ trở thành chỗ nghỉ trưa hơn là nơi buôn bán!”. Cố gắng tiếp cận, tìm hiểu điều gì đang diễn ra tại đây, câu trả lời mà chúng tôi nhận được nhiều nhất từ các tiểu thương là “đóng cửa cho... lành”...

Không chỉ các tiểu thương mà nhiều người làm nghề vận chuyển, bốc vác, dịch vụ ăn uống..., cả một “hệ sinh thái” xung quanh chợ Ninh Hiệp, tất cả đều bị ảnh hưởng. Ông Nguyễn Văn Hùng chở hàng lâu năm tại chợ lắc đầu ngao ngán: “Thời gian trước, tôi làm không hết việc, mỗi ngày chạy hơn chục chuyến. Giờ thì ngồi cả ngày không ai gọi...”.

Cũng như chợ Ninh Hiệp, chợ Rồng (phường Cửa Bắc, TP Nam Định)-chợ đầu mối sầm uất nhất tỉnh Nam Định-những ngày này cũng rơi vào tình trạng vắng vẻ, đìu hiu do tiểu thương đóng cửa hàng loạt. Có mặt tại chợ sáng 7-6, chúng tôi không khỏi ngạc nhiên khi toàn bộ khu chợ cao 3 tầng, có 82 ki-ốt và 1.491 sạp hàng, song ước tính có đến 70% ki-ốt, sạp hàng đóng cửa. Bà Lê Thị Hường, 75 tuổi, đại diện cho các tiểu thương bán mặt hàng vải, quần áo tại chợ Rồng, cho biết: “Tôi buôn bán ở đây đã 29 năm nhưng chưa bao giờ chứng kiến cảnh tiểu thương đóng cửa nhiều như mấy ngày nay. Nếu các cơ quan chức năng không sớm có giải pháp tháo gỡ, chắc chúng tôi sẽ nghỉ bán, phá sản”.

Tìm hiểu thực tế tại TP Điện Biên Phủ (tỉnh Điện Biên), chúng tôi cũng ghi nhận tình trạng tương tự. Trong nhiều chợ, khu tập trung buôn bán như chợ Noong Bua, chợ Trung tâm 1 hay dọc tuyến đường Võ Nguyên Giáp, thậm chí ngay tại Trung tâm Thương mại Him Lam Plaza, nhiều ki-ốt, cửa hàng cũng bất ngờ đóng cửa, dừng hoạt động. Bà Lò Thị Ín, tiểu thương ở chợ Trung tâm 1 chia sẻ: “Tình trạng hàng loạt cửa hàng, ki-ốt đóng cửa bắt đầu diễn ra từ ngày 1-6. Điều này không chỉ gây thiệt hại cho tiểu thương mà còn khiến dư luận hoang mang, đồng thời ảnh hưởng tới việc trao đổi hàng hóa, phục vụ nhu cầu thiết yếu của người dân trên địa bàn”.

Ngoài một số địa phương mà chúng tôi đi khảo sát thực tế nói trên, qua tìm hiểu, được biết, tình trạng tiểu thương “bỏ chợ” còn diễn ra ở nhiều địa phương khác, từ miền Bắc vào miền Nam, từ miền xuôi đến miền ngược. Có thể kể đến như: Đắk Lắk, Thanh Hóa, Quảng Bình, Sơn La... Điều này cho thấy cần nghiêm túc nhìn nhận, tìm ra nguyên nhân gốc rễ của vấn đề và có giải pháp khắc phục, không để ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất, kinh doanh, đời sống của người dân và sự ổn định xã hội.

(còn nữa)