Giảm rác thải nhựa, lan toả “sống xanh”

- Rác thải nhựa có thể tồn tại hàng trăm năm trong tự nhiên, gây tác động lâu dài đến hệ sinh thái rừng, sông suối và sức khỏe con người. Trên địa bàn tỉnh, tình trạng sử dụng sản phẩm nhựa dùng một lần vẫn phổ biến, trong khi công tác thu gom, xử lý còn nhiều khó khăn. Do vậy, việc giảm thiểu chất thải nhựa là giải pháp cấp thiết để bảo vệ môi trường sống, gìn giữ tài nguyên thiên nhiên, hướng tới phát triển xanh, bền vững.

Gia đình chị Hoàng Thị Nga ở đường Hùng Vương, thành phố Lạng Sơn, chuyên bán hàng ăn sáng. Trung bình mỗi tháng, gia đình chị sử dụng khoảng 5kg túi nilon và gần 300 hộp xốp để đựng đồ ăn mang về. Chị Nga chia sẻ: Chi phí cho túi thân thiện với môi trường hay hộp nhựa đắt hơn nhiều so với loại thường. Trong khi bán hàng ăn sáng lời lãi cũng chẳng được bao nhiêu, nên tôi vẫn phải dùng loại thông thường cho tiết kiệm.

Không chỉ trường hợp của chị Nga, qua khảo sát của chúng tôi tại các chợ truyền thống trên địa bàn tỉnh và các tuyến phố ẩm thực, tình trạng sử dụng túi nilon, đồ nhựa một lần vẫn diễn ra phổ biến. Hầu hết tiểu thương và người tiêu dùng vẫn ưu tiên sự tiện lợi, giá rẻ hơn là lựa chọn sản phẩm thân thiện với môi trường. 

Theo thống kê từ Sở Nông nghiệp và Môi trường, mỗi năm toàn tỉnh phát sinh khoảng 200.000 tấn rác sinh hoạt, trong đó rác thải nhựa chiếm tới 2/3 tổng lượng rác sinh hoạt. Tỷ lệ thu gom, xử lý rác thải đạt khoảng 80%  nhưng chỉ 12 – 15% lượng rác nhựa được tái chế. Gần 75% lượng rác thải còn lại xử lý bằng chôn lấp, tiềm ẩn nguy cơ ô nhiễm đất, nước, ảnh hưởng lâu dài tới môi trường và sức khỏe cộng đồng.

Trước thực trạng đó, tỉnh đã triển khai nhiều giải pháp nhằm nâng cao nhận thức cộng đồng. Ông Nguyễn Hữu Trực, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường cho biết: Hằng năm, chúng tôi phối hợp các địa phương tổ chức lễ phát động phong trào “Chống rác thải nhựa”, xây dựng các mô hình điểm như khu dân cư hạn chế sử dụng đồ nhựa, chợ không rác thải nhựa... Đồng thời, đẩy mạnh tuyên truyền, phát tờ rơi, pano, tặng miễn phí túi thân thiện với môi trường cho người dân và tiểu thương.

Cụ thể, từ năm 2023 đến nay, tỉnh đã phối hợp với các huyện, thành phố tổ chức 3 đợt hưởng ứng phong trào "Chống rác thải nhựa", mỗi đợt thu hút hơn 1.000 người tham gia; cấp phát trên 1.000 tờ rơi và khoảng 500kg túi nilon thân thiện.

Tại các huyện, thành phố, nội dung chống rác thải nhựa cũng được lồng ghép trong các buổi tập huấn, hội nghị về môi trường, nhất là tại các xã điểm xây dựng nông thôn mới. Qua đó, cán bộ xã, hộ kinh doanh và đoàn thể được trang bị thêm kiến thức về tác hại của rác thải nhựa, góp phần lan tỏa hành động “sống xanh” trong cộng đồng. 

Điển hình như thành phố Lạng Sơn, từ năm 2023 đến nay đã tổ chức 4 đợt “Đổi rác lấy quà”, các cuộc thi tái chế rác nhựa, ra quân vệ sinh môi trường. Mỗi đợt thu về 500 – 600kg rác nhựa, phát hơn 1.000kg túi thân thiện. Riêng ngày 1/6/2025, thành phố đã thu hút hơn 4.000 người dân tham gia, phát gần 3.000 phần quà, thu gom hơn 600kg rác thải nhựa đã qua sử dụng.

Bà Nông Thị Thùy Hương, Phó Chủ tịch UBND xã Quảng Lạc, cho biết: Hưởng ứng ngày môi trường thế giới, xã đã phối hợp với các trường học tham gia cuộc thi tái chế rác thải. Chúng tôi đã tận dụng rác thải nhựa tái chế thành làn đi chợ, đồ dùng học tập, trang phục thời trang… từ đó, lan tỏa lối sống xanh đến cộng đồng dân cư. Để nâng cao nhận thức của người dân về chống rác thải nhựa, chúng tôi đã triển khai mô hình “Ngôi nhà xanh” tại 100% thôn, trường học để thu gom rác tái chế, nhất là rác thải nhựa.

Còn bà Hoàng Thị Anh, Trưởng Phòng Nông nghiệp và Môi trường huyện Bình Gia chia sẻ: Thời gian qua, phong trào “Chống rác thải nhựa” được huyện triển khai sâu rộng, lồng ghép trong các buổi họp thôn, hội nghị. Hưởng ứng Tháng hành động vì môi trường, từ đầu tháng 6/2025, huyện đã tổ chức 45 lượt tuyên truyền qua loa truyền thanh, treo gần 20 băng rôn, khẩu hiệu tuyên truyền về chống rác thải nhựa và huy động gần 7.000 lượt công lao động dọn vệ sinh môi trường, nạo vét kênh mương..., đặc biệt thu gom rác thải nhựa ở khu công cộng, chợ, trường học, sông, suối.

Những hoạt động thiết thực từ các cấp, ngành và địa phương đã từng bước tạo chuyển biến tích cực trong nhận thức và hành động của cộng đồng. Hiện nay, một số siêu thị lớn, cửa hàng kinh doanh nhỏ, quán nước, nhiều hộ dân cũng đang chuyển đổi dần sang sử dụng các sản phẩm thân thiện với môi trường như cốc giấy, túi nilon sinh học, ống hút bằng giấy,... 

Anh Lý Quang Thuận, phố Đức Hinh, thị trấn Văn Quan cho biết: Nhà tôi bán hàng thực phẩm như hoa quả, đồ ăn vặt, mỗi tháng cũng dùng khoảng 3 - 5kg túi nilon, từ khi tôi được tuyên truyền về tác hại của rác thải nhựa tôi đã chuyển dần sang dùng các sản phẩm thân thiện môi trường, mua túi nilon sinh học, hoặc sử dụng các loại túi có thể tái sử dụng để hạn chế rác thải nhựa.

Tuy nhiên việc thay đổi thói quen sử dụng nhựa một lần trong cộng đồng vẫn là một thách thức lớn. Do đó, để phong trào “Chống rác thải nhựa” thực sự lan tỏa, cần sự vào cuộc đồng bộ của chính quyền, doanh nghiệp và người dân. Trong đó, Nhà nước cần có chính sách hỗ trợ tiểu thương, hộ kinh doanh chuyển đổi sang sản phẩm thân thiện môi trường; đồng thời đầu tư hạ tầng thu gom, phân loại, tái chế rác thải và đẩy mạnh tuyên truyền để thay đổi hành vi tiêu dùng.

Chỉ khi mỗi người dân tự giác giảm dùng nhựa một lần, hướng tới lối sống xanh – sạch – bền vững, công cuộc chống rác thải nhựa mới thực sự hiệu quả, góp phần giữ gìn môi trường trong lành cho hôm nay và mai sau.