Bỏ thói quen 'đi chợ tay không, mang túi nylon về nhà' để sống xanh hơn

Theo PGS.TS Phùng Chí Sỹ, người tiêu dùng hãy mạnh dạn bỏ thói quen xài túi nylon, chai nhựa, mở lòng với sản phẩm tái chế để tiêu dùng bền vững, sống xanh hơn.

Tại hội thảo "Sống lành mạnh, giữ màu xanh cùng giới trẻ”, do Báo Điện tử VTC News phối hợp cùng Trường Đại học Công nghệ TP.HCM (HUTECH) tổ chức, với sự đồng hành của Công ty Cổ phần Acecook Việt Nam, PGS.TS Phùng Chí Sỹ, Phó Chủ tịch Hội Bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường Việt Nam, nhấn mạnh tiêu dùng xanh, tiêu dùng bền vững là việc cấp thiết hiện nay khi Việt Nam nằm trong số những quốc gia chịu ảnh hưởng nặng nề từ biến đổi khí hậu. Tuy nhiên, nhận thức của người tiêu dùng về tiêu dùng xanh, bền vững hiện nay vẫn rất hạn chế.

Hiện trung bình mỗi người tại Việt Nam thải ra hơn 1kg rác mỗi ngày - phần lớn xuất phát từ thói quen tiêu dùng thiếu bền vững. Trong khi đó, ngành thực phẩm toàn cầu lại đóng góp gần 30% lượng khí thải gây hiệu ứng nhà kính.

Bỏ thói quen túi nylon

Theo khảo sát của các tổ chức môi trường và thị trường (như WWF, Nielsen), mặc dù có tới 80–90% người được hỏi quan tâm đến các vấn đề môi trường, nhưng chỉ khoảng 30–40% người tiêu dùng thực sự áp dụng tiêu dùng xanh vào hành vi hằng ngày.

Đặc biệt, nhiều người chưa hiểu rõ về khái niệm "sản phẩm xanh", “tiêu dùng bền vững”, và thường đánh đồng với các phong trào nhất thời.

Theo PGS.TS Phùng Chí Sỹ, tiêu dùng xanh hiểu đơn giản là lựa chọn sản phẩm/dịch vụ có tác động thấp đến môi trường trong suốt vòng đời sản phẩm từ khi sản xuất, sử dụng cho đến thải bỏ. Tiêu dùng bền vững là sử dụng sản phẩm và dịch vụ đáp ứng được nhu cầu hiện tại, nhưng không làm tổn hại đến khả năng đáp ứng nhu cầu của các thế hệ tương lai.

Hành vi tiêu dùng bền vững tạo nên lối sống lành mạnh và thân thiện với môi trường, không chỉ góp phần bảo vệ sức khỏe cá nhân, mà còn là một cách thiết thực để giữ gìn màu xanh cho hành tinh. Những hành động nhỏ như sử dụng bình nước cá nhân, hạn chế đồ nhựa dùng một lần, lựa chọn thực phẩm sạch rất cần lan tỏa mạnh mẽ, nhất là với thế hệ trẻ, những người sẽ kiến tạo tương lai bền vững của đất nước.

"Tiêu dùng bền vững, tiêu dùng xanh, kinh tế tuần hoàn không chỉ là trào lưu, mà là xu hướng tất yếu cho phát triển bền vững. Tiêu dùng bền vững không có gì to tát, là việc sử dụng sản phẩm và dịch vụ sao cho đáp ứng được nhu cầu hiện tại nhưng không làm tổn hại đến khả năng đáp ứng nhu cầu của các thế hệ tương lai. Đó là giảm lãng phí; ưu tiên sản phẩm thân thiện với môi trường; tái sử dụng, tái chế và lựa chọn tiêu dùng có trách nhiệm, như ưu tiên sản phẩm địa phương, không thử nghiệm trên động vật...", ông Sỹ cho biết.

Ông nói thêm để làm được thì rất cần thay đổi hành vi tiêu dùng. Người tiêu dùng cần hiểu đây không phải là phong trào nhất thời hay làm theo hô hào khẩu hiệu, phải là một quá trình chuyển đổi từ nhận thức tới hành động, đòi hỏi sự tham gia đồng bộ của cá nhân, cộng đồng, doanh nghiệp và nhà nước.

"Hành động đơn giản nhất, thiết thực nhất là chúng ta hãy làm quen với xách giỏ đi chợ để đựng hàng hóa mua được và mang về nhà. Giỏ này phải sử dụng lâu dài hoặc ít nhất tái sử dụng trong vài lần trở lên.

Hãy bỏ thói quen đi tay không ra chợ rồi mang lỉnh kỉnh túi nylon về nhà. Từ thịt, cá, rau củ, trái cây, thậm chí cả gói mắm cũng sử túi nylon. Mỗi ngày đều đi chợ như thế thì bao nhiêu túi nhựa sẽ thải ra môi trường. Hãy hành động từ những thói quen tiêu dùng nhỏ nhất", ông Sỹ nói.

Người trẻ tiên phong tiêu dùng có trách nhiệm

Theo Ths Trương Nhật Khuê Tường, Giảng viên Bộ môn Dinh dưỡng, Đại học Y Dược TP.HCM, tiêu dùng bền vững còn thể hiện ở việc chọn sống lành mạnh. Trong đó quan trọng nhất là dinh dưỡng xanh. Đó là cách tiếp cận thực phẩm và dinh dưỡng hướng đến sức khỏe và bền vững, bao gồm việc lựa chọn thực phẩm có lợi cho sức khỏe và có tác động tối thiểu đến môi trường.

Thống kê của công ty phân tích và dữ liệu GlobalData, hiện xu hướng tiêu thụ thực phẩm hữu cơ và thực phẩm có nguồn gốc thực vật đang gia tăng mạnh. Thị trường thực phẩm có nguồn gốc thực vật toàn cầu dự kiến đạt 95 tỷ USD năm 2025 và sẽ đạt 162 tỷ USD vào năm 2030.

Còn theo một nghiên cứu của Nielsen trong năm 2024, khoảng 65% người tiêu dùng gen Z tại châu Á đang giảm tiêu thụ thịt. Tại Việt Nam, rất nhiều người trẻ cũng đang chọn chế độ ăn thuần thực vật, ăn chay định kỳ hoặc ăn thuận chay. Việc giảm ăn thịt, tăng sản phẩm thực vật dần dần và bền vững là cách tốt nhất để duy trì chế độ ăn lành mạnh.

Tuy nhiên, bác sĩ Khuê Tường khuyến cáo người tiêu dùng cần đảm bảo đầy đủ các nhóm thực phẩm tinh bột, đạm, rau xanh, trái cây, sữa hàng ngày để giảm nguy cơ thiếu hụt dinh dưỡng. Với những người ăn thuần chay cần bổ sung thêm B12 cho cơ thể; không nên ăn trái cây thay tinh bột, không bỏ bữa sáng.

"Chọn thực phẩm đúng, có trách nhiệm và tiêu dùng có trách nhiệm là cách sống lành mạnh, giữ môi trường xanh cho tương lai", bác sĩ Khuê Tường nhấn mạnh.

Chia sẻ với hơn 200 sinh viên tham dự Hội thảo, TS Huỳnh Ngọc Anh – Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Công nghệ TP.HCM, cho rằng lối sống xanh, lành mạnh, bền vững đang được giới trẻ, trong đó lực lượng nòng cốt là sinh viên, lan tỏa tích cực. Đây cũng là một trong những nội dung giáo dục quan trọng của nhà trường.

Kinh tế xanh, công nghệ xanh gắn với bảo vệ môi trường, phát triển bền vững đã được đưa nhà trường lồng ghép, đưa vào giảng dạy, đào tạo sinh viên. Mục đích giúp thế hệ trẻ hiểu và hành động vì môi trường thiết thực, ý nghĩa.

Tại hội thảo, sinh viên đã chia sẻ cởi mở, thẳng thắn những câu chuyện nhỏ nhưng thiết thực của mình về các hành động vì môi trường xanh, như đi xe đạp, kêu gọi cộng đồng từ bỏ ống hút, chai, hộp nhựa, trồng cây xanh thôn xóm...

Ngô Thị Quỳnh, sinh viên năm nhất - trường ĐH HUTECH, chia sẻ người trẻ như bạn không ngại tiên phong, nhưng khó khăn nhất là nỗi lo bị kỳ thị, bị phán xét khi số đông người xung quanh vẫn giữ thói quen cũ, khiến những hành động ý nghĩa của các bạn trở thành "khác người".

Chia sẻ với các sinh viên cùng suy nghĩ như Quỳnh, PGS.TS Phùng Chí Sỹ mong muốn thế hệ người trẻ đừng ngại tiên phong và không sợ phán xét. Hãy mạnh dạn thay đổi và có chính kiến; cùng giải thích, vận động cộng đồng thực hiện lối sống bền vững vì tương lai bền vững.