Campuchia - Thái Lan điều động quân đội, sơ tán dân cư dọc biên giới

Trong khi tìm hướng giải quyết trên bàn đàm phán, các cơ quan Campuchia và Thái Lan cũng chuẩn bị phương án đề phòng xung đột xảy ra ngoài thực địa.

Sau căng thẳng biên giới, Thái Lan và Campuchia tiếp tục có những bước đi thận trọng trước thềm đàm phán song phương ngày 14/6.

Campuchia tiếp tục khẳng định đưa vấn đề ra tòa

Theo truyền thông Campuchia, ngày 5/6, nước này khẳng định sẽ đưa vấn đề tranh chấp tại bốn khu vực biên giới — gồm Ta Moan Thom, Ta Moan Toch, Ta Krabei và khu vực Mum Bei — ra giải quyết tại Tòa án Công lý Quốc tế (ICJ), và sẽ không đưa nội dung này vào chương trình nghị sự của cuộc họp song phương với Thái Lan vào ngày 14/6 tới.

Theo kế hoạch, Campuchia sẽ tổ chức phiên họp tiếp theo của Ủy ban Hỗn hợp Phân định Biên giới trên bộ (JBC) vào ngày 14/6 tại Phnom Penh, trong khuôn khổ hợp tác song phương với Thái Lan. Thông báo này được đưa ra sau khi phía Thái Lan đề xuất giải quyết tranh chấp biên giới thông qua đàm phán song phương, sử dụng các cơ chế hiện có như JBC và Ủy ban Biên giới chung (GBC).

Tuy nhiên, phía Campuchia khẳng định: “Do đã quyết định đưa vụ việc lên ICJ, bốn khu vực nói trên sẽ không được thảo luận trong phiên họp JBC sắp tới”. Tuyên bố cũng nhấn mạnh chính sách đối ngoại của Campuchia luôn hướng tới hòa bình, hữu nghị và hợp tác, đặc biệt với các nước láng giềng. Việc từng hai lần thắng kiện tại ICJ trong các vụ tranh chấp biên giới với Thái Lan vào các năm 1962 và 2013 được dẫn chứng như bằng chứng cho cam kết tuân thủ luật pháp quốc tế.

Tranh chấp hiện nay càng trở nên căng thẳng sau vụ nổ súng ngày 28/5 tại khu vực Techo Morokot, tỉnh Preah Vihear, khiến một binh sĩ Campuchia thiệt mạng. Phía Campuchia cáo buộc quân đội Thái Lan nổ súng trước, và đã gửi công hàm phản đối chính thức, gọi đây là hành động vi phạm chủ quyền và tinh thần láng giềng tốt trong Biên bản Ghi nhớ năm 2000 giữa hai nước.

Chính phủ kêu gọi người dân Campuchia giữ bình tĩnh, không biến vấn đề thành xung đột dân tộc hay chủ nghĩa dân tộc cực đoan.

Campuchia và Thái Lan điều động quân đội

Trong khi đó, theo truyền thông Thái Lan, hai bên đều điều động quân đội, sơ tán cư dân dọc biên giới khi căng thẳng leo thang trước thềm cuộc họp JBC ngày 14/6.

Sau khi bị chỉ trích vì phản ứng yếu trước căng thẳng biên giới, chính phủ Thái Lan đã bắt đầu triển khai quân đội và sơ tán người dân khỏi khu vực nguy cơ xung đột, đặc biệt là quanh khu vực Chong Bok (Ubon Ratchathani).

Nation Thailand cho biết, phía Campuchia, dưới sự chỉ đạo của Thủ tướng Hun Manet và Chủ tịch Thượng viện Hun Sen, cũng tăng cường hiện diện quân sự.

Chính phủ Thái, trong tuyên bố ngày 4/6, khẳng định sẽ bảo vệ chủ quyền bằng mọi giá, nhưng vẫn ưu tiên giải pháp hòa bình trong khuôn khổ Biên bản ghi nhớ năm 2000 (MOU 43) thông qua ba cơ chế: GBC (Ủy ban Biên giới Chung – Bộ Quốc phòng); JBC (Ủy ban Phân định Biên giới – Bộ Ngoại giao); RBC (Ủy ban Biên giới Khu vực – các bộ chỉ huy địa phương). Thủ tướng Paetongtarn khẳng định: “Thái Lan là quốc gia yêu chuộng hòa bình nhưng sẽ không nhượng một tấc đất nào".

Phó Thủ tướng Phumtham cũng trực tiếp đến khu vực biên giới để tái khẳng định lập trường chính phủ, bác bỏ tin đồn mâu thuẫn giữa chính phủ và quân đội.

Trong khi đó, các đơn vị đặc nhiệm Thái Lan (1st Special Forces Regiment) đã tiến hành tập trận nhằm chuẩn bị hỗ trợ các lực lượng bộ binh nếu xung đột xảy ra.

Cơ quan an ninh Thái dự báo 5 kịch bản xung đột tại Chong bok

Cơ quan an ninh Thái Lan gần đây vạch ra năm kịch bản có thể xảy ra xung đột giữa quân đội Thái Lan và Campuchia tại khu vực Chong Bok thuộc tỉnh Ubon Ratchathani.

Kịch bản thứ nhất, đàm phán JBC thành công, có lợi cho Thái Lan: Khả năng: 20–40%; Lợi ích: 80%; Campuchia rút quân và từ bỏ yêu sách.

Kịch bản thứ hai, thỏa thuận một phần tại JBC: Khả năng: 60–80%; Lợi ích: 50%; Hai bên rút quân, nhưng tình hình vẫn mong manh. Đây được cho là kịch bản có khả năng cao nhất.

Kịch bản thứ ba, thất bại tại JBC, Campuchia đưa vụ việc lên ICJ: Khả năng cao từ phía Campuchia hướng đến kịch bản này. Thái Lan dự định phản đối thẩm quyền của ICJ và chuẩn bị bằng chứng lịch sử để phản biện.

Kịch bản thứ tư, đàm phán thất bại, dẫn đến xung đột vũ trang: Khả năng trung bình; Thiệt hại lớn cho cả hai bên, đặc biệt là khu vực giữa Ubon Ratchathani và Surin.

Kịch bản thứ năm, xung đột xảy ra trước khi JBC họp (kịch bản tồi tệ nhất): Khả năng: 20–40%.