Tìm mô hình phù hợp cho trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam

Trong quá trình xây dựng tầm nhìn chiến lược cho trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam, hệ thống ngân hàng - với vai trò là huyết mạch của nền kinh tế - được xác định là lực lượng tiên phong, vừa tạo nền tảng ổn định, vừa thúc đẩy đổi mới sáng tạo trong hệ sinh thái tài chính quốc gia.

Ngày 16/4, tại Hà Nội, Thời báo Ngân hàng tổ chức toạ đàm "Kinh nghiệm quốc tế và vai trò hệ thống ngân hàng trong trung tâm tài chính" với sự tham dự của gần 100 đại biểu là các nhà hoạch định chính sách, chuyên gia quốc tế và trong nước, đại diện tổ chức tài chính uy tín trong và ngoài nước,…

Phát biểu khai mạc tọa đàm, Tổng Biên tập Thời báo Ngân hàng Lê Thị Thúy Sen cho biết, việc xây dựng trung tâm tài chính quốc tế đã được Đảng, Nhà nước, Quốc hội và Chính phủ xác định là một trong những đột phá về thể chế, là quyết sách nhằm giải phóng các nguồn lực, thúc đẩy chuyển đổi mô hình tăng trưởng gắn với cơ cấu lại nền kinh tế, để nâng cao năng suất, hiệu quả và năng lực cạnh tranh, đưa Việt Nam tham gia vào nấc thang cao hơn trong chuỗi giá trị kinh tế toàn cầu.

Thực hiện định hướng của Đảng và Nhà nước, các cơ quan quản lý, các tổ chức tài chính-ngân hàng và cộng đồng chuyên gia đang cùng chung tay xây dựng tầm nhìn chiến lược cho trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam. Trong quá trình đó, hệ thống ngân hàng - với vai trò là huyết mạch của nền kinh tế - được xác định là lực lượng tiên phong, vừa tạo nền tảng ổn định, vừa thúc đẩy đổi mới sáng tạo trong hệ sinh thái tài chính quốc gia.

“Không có mô hình nào là tốt nhất cho quốc gia nào vì việc lựa chọn mô hình nào còn phụ thuộc vào điều kiện kinh tế, xã hội mỗi quốc gia. Vì vậy, Việt Nam cũng hướng đến xây dựng trung tâm tài chính quốc tế phù hợp với các chính sách hiện hành, điều kiện kinh tế-xã hội của riêng mình. Chúng tôi tin tưởng rằng, với sự góp mặt của gần 100 chuyên gia, nhà hoạch định chính sách, đại diện tổ chức tài chính uy tín trong và ngoài nước, sự kiện sẽ là nơi hội tụ của những góc nhìn đa chiều, những kinh nghiệm quốc tế sâu sắc và nhiều sáng kiến trong xây dựng trung tâm tài chính khu vực và quốc tế tại Việt Nam”, bà Lê Thị Thúy Sen khẳng định.

Khung pháp lý bảo đảm an toàn, hiệu quả

Tại toạ đàm, Cục trưởng Cục An toàn các tổ chức tín dụng (Ngân hàng Nhà nước Việt Nam) Nguyễn Đức Long cho biết: Chủ trương thành lập trung tâm tài chính quốc tế (IFC) là một chủ trương lớn, quan trọng và cũng là vấn đề khó, phức tạp đối với Việt Nam. Có thể nhận diện nhiều cách thức, điều kiện khác nhau để thành lập trung tâm tài chính quốc tế ở các quốc gia nhưng đối với Việt Nam, việc thành lập IFC còn khó và khác biệt hơn với các nước không chỉ ở quy mô dân số, địa lý,… mà còn khác biệt về khung pháp lý.

“Các trung tâm tài chính quốc tế vận hành lâu đời ở các quốc gia phát triển có hành lang pháp lý thông thoáng, đối với các nước có xuất phát điểm thấp hơn cũng có khu pháp lý thông thoáng hơn. Còn ở Việt Nam, chúng ta có quy định chặt chẽ để bảo đảm an toàn kinh tế vĩ mô. Đơn cử như về quy định giao dịch vốn, tự do hoá dòng vốn là một điều kiện lớn để thành lập IFC. Hiện Việt Nam có quy định chặt chẽ về vấn đề này”, ông Nguyễn Đức Long nhấn mạnh.

Cũng theo ông Long, các cam kết quốc tế của chúng ta với đối tác thương mại vẫn có những yêu cầu về bảo vệ thị trường, trong điều kiện của Việt Nam hiện nay, việc mở thêm định chế tài chính, ngân hàng thương mại rất chặt chẽ. Nếu như đối chiếu theo những yêu cầu như vậy, nếu chúng ta có ưu đãi hơn nữa về điều kiện mở định chế tài chính thì cũng là một bài toán.

“Làm sao để tạo ra một khung pháp lý bảo đảm trung tâm tài chính hoạt động hiệu quả nhưng vẫn phải bảo đảm an toàn kinh tế vĩ mô. Trong trung tâm tài chính quốc tế, các định chế tài chính sẽ làm gì? Chúng tôi hiểu rằng hoạt động ngân hàng truyền thống sẽ không nhiều mà sẽ hướng về các hoạt động ngân hàng mới, theo thông lệ quốc tế. Đi kèm như vậy, việc quản lý an toàn hoạt động cũng được đặt ra”, ông Long gợi mở thêm vấn đề. Hiện nay, theo hướng các định chế tài chính khi được thành lập trong trung tâm tài chính phải thực hiện báo cáo tài chính theo chuẩn quốc tế, theo chuẩn mực các quy định an toàn theo thông lệ quốc tế. Đối với các định chế tài chính Việt Nam được thành lập trong trung tâm tài chính, về nguyên tắc cũng sẽ áp dụng theo thông lệ quốc tế, ban hành thông tư mới về tỷ lệ an toàn vốn, tuân thủ theo Basel II nâng cao.

Cần có chính sách ưu đãi đặc biệt để thu hút đầu tư

Trong khi đó, Thạc sĩ Lưu Ánh Nguyệt, Phó Trưởng Ban Phát triển Thị trường Tài chính, Viện Chiến lược và Chính sách Kinh tế-Tài chính (Bộ Tài chính) cho rằng, cần có những chính sách ưu đãi đặc biệt để thu hút đầu tư cho trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam.

Theo bà Nguyệt, việc thiết lập trung tâm tài chính quốc tế là thành phố/khu vực có vai trò then chốt trong cung cấp dịch vụ tài chính quốc tế (ngân hàng, bảo hiểm, chứng khoán…). Trung tâm này sẽ hoạt động dựa trên nền tảng pháp lý minh bạch, hạ tầng phát triển, môi trường chính trị ổn định. Có sự khác biệt giữa trung tâm tài chính trong nước và trung tâm tài chính quốc tế, được phân loại bởi các tiêu chí như phạm vi hoạt động, vai trò, đối tượng sử dụng dịch vụ, mức độ mở cửa thị trường, mức độ quốc tế hóa, hạ tầng và dịch vụ tài chính, tác động đến nền kinh tế và rủi ro tiềm ẩn.

“Hiện đang có nhiều trung tâm tài chính quốc tế có vị trí địa lý gần Việt Nam như Singapore, Hồng Kông và Thượng Hải (Trung Quốc),… Để tận dụng được những lợi ích mà trung tâm tài chính quốc tế được kỳ vọng mang lại đòi hỏi có các quy định chuyên sâu và sự kết nối giữa trung tâm tài chính trong nước và trung tâm tài chính quốc tế. Đây là bài toán nan giải của cơ quan quản lý”, bà Lưu Ánh Nguyệt cho biết.

Ngoài ra, bà Nguyệt cũng lưu ý, việc đầu tiên khi muốn xây dựng trung tâm tài chính quốc tế đó là cần hoàn thiện thể chế linh hoạt, hiện đại. Cụ thể, xây dựng khung pháp lý minh bạch, phù hợp thông lệ quốc tế, cho phép thử nghiệm mô hình mới như fintech, nền tảng số. Đồng thời, áp dụng mô hình sandbox như Singapore với quy trình cấp phép nhanh và bảo vệ nhà đầu tư tốt. Song song với đó là tăng cường giám sát rủi ro theo tiêu chuẩn quốc tế, bảo đảm sự ổn định và minh bạch thị trường. Tiếp đến là phát triển hạ tầng tài chính và công nghệ.

Về chính sách thuế, cần miễn/giảm thuế thu nhập doanh nghiệp, thu nhập cá nhân cho tổ chức, cá nhân hoạt động tại trung tâm tài chính quốc tế. Cần đơn giản hóa thủ tục hành chính, giảm thiểu thủ tục đăng ký, cấp phép cho tổ chức tài chính nước ngoài; phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, hợp tác với các đại học, viện nghiên cứu để đào tạo chuyên sâu về tài chính, công nghệ, phân tích dữ liệu… Ngoài ra, cần thu hút chuyên gia quốc tế trong lĩnh vực ngân hàng, tài chính, fintech; áp dụng chính sách visa đặc biệt cho nhân tài toàn cầu hoạt động trong lĩnh vực tài chính số.