Thủ đô của Nepal: Xe điện chiếm 76% doanh số ô tô

Xe điện chiếm 76% lượng xe con bán ra tại Nepal nhờ chính sách thuế ưu đãi, thủy điện giá rẻ, và hạ tầng sạc mở rộng.

Từng bị bóp nghẹt bởi khói bụi và tiếng còi xe, thủ đô Kathmandu, Nepal đang chứng kiến sự thay đổi ngoạn mục: 76% xe con và 50% xe thương mại nhẹ bán ra tại Nepal trong năm qua là xe điện. Con số này gần như bằng 0 vào 5 năm trước.

Tỷ lệ thị phần xe điện tại Nepal hiện chỉ xếp sau một vài quốc gia như Na Uy, Singapore và Ethiopia. Trong khi đó, mức trung bình toàn cầu vào năm 2024 chỉ đạt khoảng 20%.

Đây là kết quả của loạt chính sách mạnh mẽ nhằm tận dụng nguồn thủy điện sạch sẵn có, cắt giảm phụ thuộc nhiên liệu hóa thạch và cải thiện chất lượng không khí. Mô hình của Nepal cũng thắp lên hy vọng cho nhiều quốc gia đang phát triển khác, những nước muốn thúc đẩy kinh tế mà không phải trải qua giai đoạn ô nhiễm nặng nề như các nước giàu từng trải qua.

Năm 2015, căng thẳng biên giới giữa Nepal và Ấn Độ đã làm gián đoạn nghiêm trọng nguồn nhập khẩu dầu mỏ – khi đó là nguồn năng lượng lớn nhất của quốc gia này. Sau đó, chính phủ đẩy mạnh đầu tư vào thủy điện và hạ tầng lưới điện, tạo ra nguồn điện sạch, rẻ và ổn định. Gần như toàn bộ hộ gia đình hiện đã được cấp điện, tình trạng cúp điện luân phiên chấm dứt.

Với lợi thế thủy điện dồi dào từ các dòng sông bắt nguồn ở dãy Himalaya, Nepal nhận thấy việc chuyển sang điện hóa lĩnh vực giao thông vận tải là con đường tất yếu. Tuy nhiên, giá xe điện khi ấy vẫn cao so với thu nhập bình quân đầu người chỉ khoảng 1.400 USD/năm.

Chính phủ đã huy động mọi biện pháp hỗ trợ. Năm 2021, thuế nhập khẩu và thuế tiêu thụ đặc biệt đối với xe điện giảm xuống tối đa 40%, trong khi xe chạy xăng chịu thuế lên tới 180%. Nhờ đó, một mẫu SUV điện tại Nepal có giá khoảng 38.000 USD, thậm chí rẻ hơn bản chạy xăng tương đương.

Theo ông Mahesh Bhattarai, Tổng cục trưởng Cục Hải quan Nepal, chìa khóa thành công chính là tạo ưu thế chi phí cho xe điện: “Với chúng tôi, xe điện là lợi thế so sánh. Đây là điều tốt cho chúng tôi”, ông nói.

Hạ tầng trạm sạc phủ rộng

Cơ quan Điện lực Nepal đã xây dựng 62 trạm sạc tại Kathmandu và dọc các tuyến quốc lộ. Chính phủ cho phép bất cứ ai cũng có thể xây trạm sạc, miễn gần như toàn bộ thuế nhập khẩu thiết bị, đồng thời hỗ trợ miễn phí máy biến áp – thành phần đắt nhất trong hệ thống.

Theo thống kê, các doanh nghiệp đã lắp đặt khoảng 1.200 trạm sạc, trong khi hộ gia đình có thể đã tự trang bị hàng nghìn trạm khác. Giá điện cho trạm sạc được ấn định thấp hơn giá thị trường, khiến chi phí đổ xăng cho xe truyền thống đắt gấp 15 lần so với sạc xe điện. Sự chênh lệch này tạo ra mô hình kinh doanh hấp dẫn cho khách sạn, nhà hàng và cơ sở ven đường lắp đặt trạm sạc tư nhân.

“Lúc đầu, ai cũng lo, không biết triển khai thế nào, liệu có vận hành được không”, ông Kul Man Ghising, nguyên Giám đốc Cơ quan Điện lực Nepal, chia sẻ. “Nhưng chúng tôi cứ thử, rồi lại thử và tiếp tục thử”.

Bên cạnh đó, chính quyền thành phố Lalitpur, Nepal đã thay toàn bộ xe máy của cảnh sát sang xe chạy điện. Trong khi đó, công ty vận tải công Sajha Yatayat vận hành 41 xe buýt điện, sắp nhận thêm 100 chiếc và đặt mục tiêu đạt khoảng 800 xe để xây dựng mạng lưới đủ lớn nhằm thay thế phương tiện cá nhân.