Mỹ – Trung đạt thỏa thuận thương mại khung

Các quan chức Mỹ và Trung Quốc cho biết đã nhất trí về một khuôn khổ nhằm hạ nhiệt căng thẳng thương mại trở lại đúng hướng và dỡ bỏ các hạn chế xuất khẩu đất hiếm.

Đây được xem là bước tiến quan trọng trong nỗ lực hạ nhiệt căng thẳng và ngăn chặn một vòng leo thang thuế quan mới, vốn có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến chuỗi cung ứng toàn cầu và triển vọng phục hồi kinh tế hậu đại dịch.

Tuyên bố được đưa ra muộn ngày thứ Ba (10/6) bởi Bộ trưởng Thương mại Mỹ Howard Lutnick, người trực tiếp dẫn đầu phái đoàn đàm phán Mỹ. Theo ông Lutnick, hai bên đã “hoàn thiện” một thỏa thuận khung, dựa trên nền tảng của thỏa thuận đạt được hồi tháng trước tại Geneva.

“Chúng tôi đã đạt được khuôn khổ để thực hiện thỏa thuận Geneva và lời kêu gọi giữa hai tổng thống,” Bộ trưởng Lutnick nói với các phóng viên. Ông cho biết hiện cả hai phái đoàn sẽ đệ trình văn bản khung này lên nguyên thủ quốc gia để chờ phê duyệt chính thức.

Một trong những điểm nóng nhất trong căng thẳng thương mại Mỹ - Trung thời gian qua là việc Bắc Kinh áp dụng các hạn chế xuất khẩu đất hiếm – nguyên liệu thiết yếu trong sản xuất pin, ô tô điện, điện thoại thông minh và đặc biệt là thiết bị quốc phòng.

Thỏa thuận London lần này sẽ gỡ bỏ các hạn chế của Trung Quốc đối với xuất khẩu khoáng sản đất hiếm và nam châm công nghiệp – mặt hàng mà Trung Quốc hiện chiếm hơn 80% thị phần toàn cầu.

Ngược lại, Mỹ cũng cam kết nới lỏng một số biện pháp kiểm soát xuất khẩu gần đây, bao gồm phần mềm thiết kế chip, công nghệ hàng không và một số linh kiện công nghệ cao khác. Tuy nhiên, theo Bộ trưởng Lutnick, việc dỡ bỏ sẽ được thực hiện “một cách cân bằng”, đảm bảo không ảnh hưởng tới lợi ích an ninh quốc gia.

Cả hai bên không tiết lộ chi tiết về các điều khoản kỹ thuật, viện dẫn tính nhạy cảm và sự cần thiết phải được lãnh đạo cấp cao chính thức phê chuẩn.

Giới quan sát đánh giá cao tiến triển này, nhưng đồng thời cũng cảnh báo rằng một khuôn khổ giảm thuế và dỡ bỏ hạn chế chưa đủ để giải quyết triệt để bất đồng sâu sắc giữa hai nước.

Thỏa thuận Geneva – vốn là tiền đề của khuôn khổ London – từng bị đình trệ chỉ vài tuần sau khi được ký kết, khi Trung Quốc vẫn giữ lại các biện pháp kiểm soát xuất khẩu và chính quyền Trump đáp trả bằng cách siết chặt xuất khẩu công nghệ cao.

“Tình trạng ‘một bước tiến, hai bước lùi’ có thể lại tiếp diễn nếu hai bên không tiến tới một cơ chế giám sát minh bạch và có ràng buộc pháp lý”, một cựu cố vấn thương mại của Nhà Trắng bình luận.

Việc Bộ trưởng Lutnick nhiều lần nhấn mạnh cụm từ “lời kêu gọi giữa hai tổng thống” cho thấy vai trò then chốt của lãnh đạo cấp cao – cả Tổng thống Mỹ Donald Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình – trong việc khơi thông bế tắc.

Dự kiến, hai nhà lãnh đạo sẽ có cuộc điện đàm trong tuần tới để thảo luận về khuôn khổ vừa đạt được. Nếu được phê chuẩn, văn bản này có thể trở thành nền tảng cho một “nghị định thư thương mại” – tương tự thỏa thuận giai đoạn 1 năm 2020 – nhưng với phạm vi rộng hơn, bao trùm cả công nghệ, năng lượng và tài nguyên chiến lược.