Kinh tế tư nhân là một động lực quan trọng nhất không có nghĩa là phủ nhận vai trò kinh tế nhà nước

Thời gian qua, các thế lực thù địch đã chĩa mũi nhọn tấn công vào Nghị quyết số 68-NQ/TW của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân, xuyên tạc rằng Đảng ta coi kinh tế tư nhân là một động lực quan trọng nhất, nghĩa là đã phủ nhận vai trò chủ đạo, coi kinh tế nhà nước chỉ là thứ yếu và Việt Nam đang đi theo quỹ đạo của chủ nghĩa tư bản. Tuy nhiên, lý luận và thực tiễn đều chỉ ra rằng, kinh tế tư nhân là một động lực quan trọng nhất không phải là phủ nhận vai trò chủ đạo của kinh tế nhà nước.

Sự phát triển đột phá của nhận thức, tư duy

Vậy cơ sở nào để chứng minh kinh tế tư nhân là một động lực quan trọng nhất nhưng kinh tế nhà nước vẫn giữ vai trò chủ đạo, định hướng XHCN?

Coi kinh tế tư nhân là một động lực quan trọng nhất của nền kinh tế không những không đi ngược lại mà chính là đang trung thành, vận dụng sáng tạo và bổ sung phát triển lý luận của Chủ nghĩa Mác-Lênin về các thành phần kinh tế thời kỳ quá độ đi lên CNXH.

Về lý luận: Trong thời kỳ quá độ đi lên CNXH còn tồn tại nhiều thành phần kinh tế. V.I.Lênin đã giải thích quá độ lên CNXH là thời kỳ tồn tại những thành phần, những bộ phận của cả chủ nghĩa tư bản và CNXH. Điều đó cho thấy kinh tế tư nhân vẫn còn dư địa lớn để giải phóng sức sản xuất, vì vậy cần tận dụng để xây dựng cơ sở vật chất kỹ thuật cho CNXH. V.I.Lênin cũng khẳng định: “Không có cuộc khởi nghĩa nào lại tạo ra CNXH được, nếu chủ nghĩa này chưa chín muồi về phương diện kinh tế”. Sự chín muồi về mặt kinh tế chính là xây dựng được lực lượng sản xuất và hệ thống cơ sở vật chất kỹ thuật hiện đại, vượt trội. Nhìn từ góc độ phát triển lực lượng sản xuất, rõ ràng trong thời kỳ quá độ, chúng ta chưa thể khẳng định là đã đủ chín muồi về mặt kinh tế. Điều đó cũng có nghĩa chúng ta cần tiếp tục phát huy hết động lực trong nền kinh tế bằng cách khơi dậy, tạo điều kiện để các thành phần kinh tế, nhất là kinh tế tư nhân phát triển để dần đạt được sự chín muồi về phương diện kinh tế.

Trong thời kỳ quá độ, xét cho cùng, tạo điều kiện cho kinh tế tư nhân phát triển chính là tạo điều kiện cho mọi người dân tự do sản xuất-kinh doanh, tự do làm giàu chính đáng. Điều đó cũng chính là tuân thủ lý luận Chủ nghĩa Mác-Lênin về vai trò sáng tạo lịch sử của quần chúng cách mạng. Đó chính là coi dân là gốc, là động lực chính của cách mạng XHCN. Trong kỷ nguyên mới, vai trò của người dân nói chung, mỗi chủ thể kinh tế tư nhân nói riêng một lần nữa được định vị, tôn vinh trong sứ mệnh phát huy sức mạnh tổng hợp, tiềm năng vô tận để xây dựng, phát triển, đưa đất nước đến phồn vinh, hạnh phúc.

Mặt khác, trong dự thảo các văn kiện trình Đại hội XIV, Đảng ta chủ trương xác lập mô hình tăng trưởng mới dựa vào tiến bộ khoa học-công nghệ, tri thức, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Điều đó chỉ có thể làm được khi mọi tiềm năng của đất nước được đặt đúng vị trí, vai trò, được khơi dậy phát huy, trong đó có kinh tế tư nhân. Vì vậy, coi kinh tế tư nhân là một động lực quan trọng nhất chính là khẳng định cả về quan điểm, chủ trương, cả về thể chế, chính sách đã sẵn sàng để khu vực kinh tế này phát huy hết mọi tiềm năng, đóng góp xứng tầm trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.

Về thực tiễn: Coi kinh tế tư nhân là một động lực quan trọng nhất bởi xuất phát từ tiềm năng và sự đóng góp to lớn của kinh tế tư nhân. Nghị quyết số 68-NQ/TW khẳng định: Khu vực kinh tế tư nhân hiện có hơn 940 nghìn doanh nghiệp và hơn 5 triệu hộ kinh doanh đang hoạt động, đóng góp khoảng 50% tổng sản phẩm trong nước (GDP), hơn 30% tổng thu ngân sách nhà nước và sử dụng khoảng 82% tổng số lao động trong nền kinh tế.

Với tiềm năng to lớn, kinh tế tư nhân đã làm thay đổi trình độ công nghệ và bộ mặt kết cấu hạ tầng kinh tế, xã hội đất nước, thúc đẩy đổi mới sáng tạo, nâng cao năng suất lao động, gia tăng sức cạnh tranh trong nền kinh tế. Nhiều doanh nghiệp tư nhân đã phát triển thành những tập đoàn kinh tế có tiềm lực hùng hậu về vốn, nhân lực, công nghệ, sức cạnh tranh vươn tầm quốc tế như: Vingroup, Hòa Phát, FPT, Trường Hải, Masan... Nhiều doanh nghiệp tư nhân đóng góp to lớn cho ngân sách nhà nước như năm 2024 Vingroup đóng góp 56.000 tỷ đồng; Thế giới di động đóng góp 19.700 tỷ đồng; Hòa Phát đóng góp 13.400 tỷ đồng; FPT đóng góp 9.200 tỷ đồng...

Không thể phủ nhận vai trò chủ đạo, định hướng của kinh tế nhà nước

Thành phần kinh tế nhà nước gồm doanh nghiệp nhà nước và các nguồn lực kinh tế then chốt do nhà nước nắm giữ như: Tài nguyên quốc gia, ngân hàng nhà nước, ngân sách, quỹ dự trữ quốc gia... Nắm giữ nguồn lực vật chất quan trọng, then chốt chính là nắm giữ công cụ, lực lượng đủ mạnh để điều tiết, ổn định vĩ mô, bảo đảm các cân đối lớn, định hướng, dẫn dắt, thúc đẩy phát triển kinh tế-xã hội, khắc phục các khuyết tật của thị trường, hướng lái nền kinh tế đi theo mục tiêu CNXH; bảo đảm thực hiện tốt mục tiêu tăng trưởng, phát triển kinh tế đi đôi với thực hiện tiến bộ, công bằng xã hội.

Thực tiễn cũng khẳng định vai trò không thể thay thế của kinh tế nhà nước. Kinh tế nhà nước trực tiếp đảm nhiệm ở những lĩnh vực kinh tế trọng yếu liên quan đến chủ quyền quốc gia, quốc phòng, an ninh, bảo đảm an ninh năng lượng, an sinh xã hội, tài nguyên quốc gia... Đồng thời đầu tư sản xuất, kinh doanh ở những ngành, lĩnh vực, địa bàn mà doanh nghiệp tư nhân không thể hoặc không muốn làm nhưng cần thiết cho phát triển kinh tế, xã hội, hướng tới bảo đảm lợi ích của đông đảo tầng lớp nhân dân như xây dựng kết cấu hạ tầng phục vụ sản xuất và sinh hoạt; cung ứng dịch vụ công ích; đầu tư nghiên cứu công nghệ cao, công nghệ lõi, thúc đẩy sự phát triển khoa học-công nghệ của đất nước; đầu tư những ngành đòi hỏi vốn lớn, lợi nhuận thấp, thời gian thu hồi chậm, đặc biệt là trên địa bàn chiến lược, vùng sâu, vùng xa, vùng biên giới, biển, đảo, vùng có điều kiện kinh tế, xã hội khó khăn, nhiều rủi ro...

Nhiều tập đoàn kinh tế, tổng công ty nhà nước như Tập đoàn Công nghiệp-Viễn thông Quân đội; Tập đoàn Bưu chính Viễn thông Việt Nam; Tổng công ty Hàng không Việt Nam, Tổng công ty Tân cảng Sài Gòn, Tập đoàn Công nghiệp-Năng lượng quốc gia Việt Nam, Tập đoàn Điện lực Việt Nam... đã đóng góp to lớn cho GDP cả nước. Năm 2024, doanh nghiệp nhà nước tiếp tục khẳng định vai trò trụ cột với những con số ấn tượng: Tổng doanh thu gần 3,3 triệu tỷ đồng, tăng 24%; lợi nhuận trước thuế đạt 227.500 tỷ đồng, tăng 8%; nộp ngân sách gần 400.000 tỷ đồng, tăng 9% so với năm 2023. Nhiều tập đoàn đã vươn mình ra thế giới, khẳng định được thương hiệu doanh nghiệp và vị thế quốc gia. Mức độ hiện đại hóa công nghệ trong các tập đoàn, tổng công ty nhà nước ở các lĩnh vực viễn thông, cảng biển, tài chính... đã góp phần to lớn thúc đẩy nhanh quá trình nghiên cứu, phát triển khoa học-công nghệ và chuyển đổi số trong nền kinh tế.

Với vai trò điều tiết, kinh tế nhà nước sử dụng nguồn lực kinh tế hùng hậu, thông qua hệ thống cơ chế, chính sách để tạo ra môi trường, khung khổ, điều kiện cho khu vực kinh tế ngoài nhà nước phát triển như hỗ trợ, ưu đãi về vốn, đào tạo nhân lực, phân bổ lao động; hỗ trợ hạ tầng kinh tế, xã hội thiết yếu; thúc đẩy chuyển đổi số; chuyển giao khoa học-công nghệ; giảm, khắc phục khuyết tật của thị trường; giảm rủi ro từ các tác nhân thiên tai, dịch bệnh, an ninh phi truyền thống. Đồng thời hỗ trợ bảo đảm sinh kế cho nhóm yếu thế, dễ gặp rủi ro trong cuộc sống. Tạo ra môi trường ổn định giúp các chủ thể kinh tế yên tâm sản xuất, kinh doanh, tạo ra nhiều của cải vật chất, làm giàu cho gia đình, doanh nghiệp và xã hội.

Những minh chứng trên đây khẳng định rằng kinh tế nhà nước là lực lượng không thể thay thế trong vai trò chủ đạo, định hướng, dẫn dắt nền kinh tế đi theo quỹ đạo của CNXH. Theo đó, cần phải xây dựng thể chế đủ mạnh để vừa phát huy vai trò của kinh tế tư nhân là một động lực quan trọng nhất, đồng thời vừa bảo đảm vai trò kiến tạo, dẫn dắt, giữ vững định hướng XHCN, duy trì sức mạnh và phát huy hiệu quả của kinh tế nhà nước.

Đại tá, TS PHÙNG MẠNH CƯỜNG, Phó viện trưởng Viện Khoa học xã hội và nhân văn Quân sự/Học viện Chính trị