Giá nhà tăng liên tục, người dân có xu hướng đi thuê thay vì mua

Giá nhà cao gấp nhiều lần thu nhập khiến người dân khó mua nhà, ngại kết hôn, tỷ lệ sinh thấp, một bộ phận muốn đi thuê nhà thay vì sở hữu.

Theo Viện Nghiên cứu đánh giá thị trường bất động sản Việt nam (VARS IRE), nguyên nhân khiến nhiều người trẻ kết hôn muộn, tỷ lệ sinh giảm là do chi phí sinh hoạt cao và giá nhà liên tục leo thang.

Xu hướng "ngại cưới, lười sinh” không chỉ là hệ quả của điều kiện sống đắt đỏ, mà trong dài hạn sẽ dần trở thành yếu tố ảnh hưởng đến thị trường bất động sản.

VARS IRE đánh giá, mức sinh giảm kéo theo quy mô hộ gia đình và số lượng hộ mới hình thành thu hẹp. Đồng thời, quy mô dân số trong độ tuổi lao động và lập gia đình – nhóm khách hàng chủ lực của thị trường bất động sản cũng giảm dần. Điều này khiến nhu cầu nhà ở nói chung suy yếu và cấu trúc nhu cầu dịch chuyển theo hướng ưu tiên các sản phẩm diện tích vừa và nhỏ, tối ưu chi phí, thay vì căn hộ lớn.

Với bối cảnh giá nhà liên tục tăng vượt xa khả năng tài chính của phần lớn người dân, một bộ phận lớn người trẻ đang dần từ bỏ kỳ vọng sở hữu nhà riêng và chuyển sang thuê nhà lâu dài. Thực trạng này không chỉ ảnh hưởng đến nhu cầu mua bất động sản mà còn tác động tiêu cực tới quyết định kết hôn, sinh con, làm gia tăng nguy cơ giảm tỷ lệ sinh trong tương lai.

Để tránh rơi vào vòng xoáy tương tự, VARS IRE khuyến cáo, Nhà nước cần có chính sách đồng bộ nhằm kiểm soát giá nhà ở mức hợp lý, mở rộng nguồn cung nhà giá phải chăng, hỗ trợ tài chính cho người trẻ mua nhà, đồng thời kết hợp các biện pháp khuyến khích kết hôn và sinh con, bảo đảm nền tảng nhân khẩu học ổn định cho phát triển bền vững.

Các giải pháp bao gồm: thứ nhất, tiếp tục thúc đẩy mạnh phát triển nhà ở xã hội tại các đô thị lớn có nhu cầu nhà ở cao. Đồng thời phát triển mô hình nhà ở xã hội cho thuê và thuê mua. Trong đó, Nhà nước giữ vai trò chủ lực trong việc hình thành và phát triển quỹ nhà ở này để đáp ứng nhu cầu ở thực của nhóm đối tượng thu nhập thấp và người trẻ chưa có điều kiện mua nhà.

Thứ hai, Nhà nước cần tiếp tục nghiên cứu cơ chế khuyến khích doanh nghiệp phát triển nhà ở thương mại giá phù hợp, thông qua các chính sách ưu đãi như đơn giản hóa thủ tục hành chính, hỗ trợ tín dụng, hay cộng điểm ưu tiên khi tham gia đấu thầu các dự án sau.

Thứ ba, cần khuyến khích các doanh nghiệp bất động sản chuyển đổi mô hình kinh doanh từ “xây để bán” sang “xây để cho thuê”, hướng đến việc khai thác dòng tiền ổn định và bền vững trong dài hạn. Đây là mô hình đã được nhiều nước phát triển áp dụng thành công. Mô hình này có thể được hỗ trợ thông qua Quỹ đầu tư bất động sản (REITs), hoặc các mô hình hợp tác công - tư, trong đó Nhà nước đóng vai trò cung cấp quỹ đất và hạ tầng, còn doanh nghiệp đảm nhiệm việc đầu tư và vận hành thông qua các đơn vị quản lý chuyên biệt.

Theo số liệu của Tổng cục Thống kê, độ tuổi kết hôn trung bình lần đầu tăng từ 24,1 tuổi (năm 1999) lên 27,2 tuổi (năm 2024). Trong khi đó, mức sinh vào năm 2024 đã giảm một nửa so với năm 1989, xuống mức thấp nhất trong lịch sử là 1,91 con/phụ nữ và có xu hướng sụt giảm nhanh trong những năm gần đây.

Đáng chú ý, tại các thành phố lớn như Hà Nội và TP.HCM, tỷ suất sinh đang tiến tới vùng “sinh thấp nghiêm trọng” theo phân loại của Liên Hợp Quốc (dưới 1,3 con/phụ nữ).