Cấp cứu sau nhiều ngày dùng nước tăng lực để ôn thi

Một nhân viên văn phòng mê gym và một sinh viên ôn thi suốt đêm đều nhập viện vì suy thận nặng, điểm chung là lạm dụng nước ngọt, thực phẩm chức năng.

Ngày 21/6, bác sĩ Dương Minh Tuấn - Khoa Nội tiết và Đái tháo đường, Bệnh viện Bạch Mai (Hà Nội) chia sẻ về trường hợp nam thanh niên tên H. 32 tuổi, nhân viên văn phòng ở Hà Nội, có thói quen tập gym đều đặn. Ngoài chế độ ăn uống giàu đạm, anh còn sử dụng thêm thực phẩm chức năng bán trên mạng.

Gần đây, anh thường xuyên thấy mệt mỏi, chán ăn, tiểu ít. Khi đi khám, bác sĩ phát hiện chức năng thận của H. suy giảm nghiêm trọng, có thể đã âm thầm tiến triển từ lâu.

M., 21 tuổi, sinh viên năm cuối, lại có một thói quen nguy hiểm khác: mỗi khi áp lực, đau đầu do thi cử cậu hay uống thuốc giảm đau và nước tăng lực. M. nhập viện sau kỳ ôn thi tốt nghiệp kéo dài, trong tình trạng phù chân, nôn liên tục, mệt lả. Kết quả xét nghiệm cho thấy chức năng thận của em chỉ còn dưới 20%.

Theo bác sĩ Tuấn, những trường hợp như H. và M. không còn hiếm. Tại Việt Nam, ước tính có hơn 8,7 triệu người mắc bệnh thận mạn – tương đương 12,8% dân số trưởng thành. Đáng lo ngại, tỷ lệ người trẻ (dưới 40 tuổi) mắc bệnh ngày càng gia tăng. Tại nhiều trung tâm thận nhân tạo lớn như Bệnh viện Bạch Mai, Chợ Rẫy, nhóm bệnh nhân trẻ chiếm tới 20 – 30% số ca chạy thận định kỳ.

Điểm nguy hiểm của bệnh thận mạn là không có triệu chứng rõ ràng ở giai đoạn đầu. Nhiều người trẻ hoàn toàn khỏe mạnh, chỉ tình cờ phát hiện bất thường khi xét nghiệm tổng quát. Đến khi xuất hiện triệu chứng rõ rệt như phù, tiểu ít, buồn nôn, mệt mỏi…thì thận đã tổn thương nghiêm trọng, không thể phục hồi hoàn toàn. Việc điều trị lúc này chỉ còn mang tính duy trì chức năng.

Người ta thường cho rằng suy thận ở người trẻ chủ yếu do gene hoặc di truyền, nhưng thực tế phần lớn ca bệnh là do yếu tố mắc phải. Theo các tổ chức y tế lớn như KDIGO, WHO và Quỹ thận quốc gia Mỹ (NKF), có ba nguyên nhân chính:

Thứ nhất là bệnh nền. Tăng huyết áp và tiểu đường type 2, những bệnh trước đây chủ yếu gặp ở người trung niên đang ngày càng phổ biến ở người trẻ, do lối sống ít vận động, ăn uống nhiều đường, béo phì. Ngoài ra, các bệnh tự miễn như lupus ban đỏ, viêm cầu thận, thận đa nang… cũng là tác nhân âm thầm phá hủy thận.

Thứ hai là lối sống thiếu lành mạnh. Ăn mặn, ít uống nước, uống nhiều nước ngọt có ga, nhịn tiểu, ngủ không đủ giấc, stress kéo dài… tạo ra gánh nặng liên tục lên thận. Không ít bạn trẻ bận rộn đến mức bỏ qua thói quen vận động, ăn uống phụ thuộc vào thực phẩm chế biến sẵn – vốn chứa nhiều muối và chất bảo quản gây hại.

Thứ ba là lạm dụng thuốc và thực phẩm chức năng. Các loại thuốc giảm đau (như ibuprofen, aspirin), thuốc kháng sinh, thuốc “bổ thận”, giảm cân, làm đẹp…nếu dùng không theo chỉ định y tế đều có thể gây viêm thận kẽ, tổn thương ống thận. Nhiều người tin vào những sản phẩm “thảo dược tự nhiên” mua online mà không lường trước hậu quả. Thực tế, nhiều ca suy thận cấp nhập viện chỉ vì vài viên thuốc không rõ nguồn gốc.

Suy thận mạn khiến người bệnh phải sống chung với máy lọc máu: ba buổi mỗi tuần, mỗi buổi kéo dài 4–5 tiếng. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe mà còn tàn phá tài chính, công việc, tinh thần và khả năng sinh sản. Nhiều người trẻ rơi vào trầm cảm khi biết mình phải chạy thận cả đời, không thể sống như người bình thường và mất đi tương lai phía trước.

Để bảo vệ thận từ khi còn trẻ, hãy ăn uống lành mạnh, hạn chế muối, uống đủ nước, vận động thường xuyên, không nhịn tiểu, ngủ đủ giấc. Nếu đang mắc các bệnh nền như tiểu đường, tăng huyết áp, cần tuân thủ điều trị và tái khám đúng hẹn. Quan trọng nhất, không tự ý dùng bất kỳ loại thuốc hay thực phẩm chức năng nào nếu không có hướng dẫn của bác sĩ.

Khám sức khỏe định kỳ cũng là biện pháp hiệu quả để phát hiện sớm tổn thương thận. Chỉ cần một xét nghiệm nước tiểu và máu đơn giản có thể giúp nhận diện nguy cơ từ rất sớm.