Bộ Y tế thông tin về bệnh gây đau, viêm khớp do lây từ muỗi Aedes

Bệnh Chikungunya là bệnh truyền nhiễm, lây qua trung gian là muỗi Aedes (cùng loại muỗi vằn truyền bệnh sốt xuất huyết). Bệnh đang có các đợt bùng phát tại một số khu vực. Bệnh gây đau, viêm khớp. Việt Nam chưa ghi nhận ca bệnh nhưng có nguy cơ cao bệnh xâm nhập vào nước ta.

Bệnh Chikungunya là bệnh truyền nhiễm do virus Chikungunya (CHIKV) gây ra. Bệnh không lây trực tiếp từ người sang người mà lây truyền qua trung gian là muỗi Aedes (cùng loại muỗi vằn truyền bệnh sốt xuất huyết). Muỗi chủ yếu đốt vào ban ngày và có thể đạt đỉnh điểm hoạt động vào sáng sớm và chiều muộn.

Bệnh gây đau, viêm khớp

Các triệu chứng của bệnh Chikungunia xuất hiện từ 4 đến 8 ngày (dao động từ 2 đến 12 ngày) sau khi bị muỗi nhiễm bệnh đốt. Hầu hết các triệu chứng thường tự khỏi trong vòng từ 2 đến 7 ngày.

Bệnh có triệu chứng đặc trưng: Sốt khởi phát đột ngột trên 38,5 độ C, kèm đau khớp, viêm khớp nặng. Các triệu chứng phổ biến khác gồm: Cứng khớp, viêm khớp, đau đầu, mệt mỏi và phát ban. Đau khớp thường gây suy nhược và thường kéo dài vài ngày hoặc lâu hơn.

Nhóm bệnh nhân có nguy cơ mắc bệnh nặng hơn, đó là trẻ sơ sinh bị mắc bệnh khi sinh từ mẹ mắc bệnh hoặc bị mắc bệnh trong những tuần sau sinh, người lớn có bệnh lý nền. Khi đã khỏi bệnh, có khả năng miễn dịch với Chikungunya.

Hiện không có thuốc kháng virus đặc hiệu để điều trị bệnh Chikungunya. Việc điều trị chủ yếu nhằm giảm các triệu chứng, bao gồm thuốc giảm đau khớp và thuốc hạ sốt.

Cảnh báo sự lây lan của bệnh Chikungunya

Theo thông tin của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), bệnh Chikungunya ghi nhận lần đầu tiên vào năm 1952 tại Tanzania (thuộc khu vực Đông Phi). Ngày 22/7/2025, tổ chức này đã ban hành cảnh báo về sự lây lan nhanh chóng của Chikungunya, với các đợt bùng phát lớn được báo cáo tại các đảo Ấn Độ Dương như La Réunion và Mayotte. Các đợt bùng phát này hiện đã lan sang một số khu vực của châu Phi, Nam Á, châu Âu.

Tại Trung Quốc, theo báo cáo của Trung tâm kiểm soát bệnh tật tỉnh Quảng Đông, đợt bùng phát Chikungunya đã ghi nhận hơn 4.800 ca mắc bệnh Chikungunya trong nửa đầu năm 2025. Đây là đợt bùng phát dịch lớn nhất từ trước đến nay tại khu vực này. Tất cả các trường hợp được báo cáo đều ở mức độ nhẹ, không có trường hợp nghiêm trọng hoặc tử vong được báo cáo.

Cũng theo Bộ Y tế, từ đầu năm đến ngày 2/8, Singapore có báo cáo ghi nhận 17 ca mắc sốt do virus Chikungunya, nhiều hơn gấp đôi so với 8 ca cùng kỳ năm 2024; ít nhất 13 trường hợp từng đi tới những vùng đang bùng phát dịch ở nước ngoài.

Việt Nam chưa ghi nhận ca bệnh

Tại Việt Nam, từ đầu năm đến ngày 8/8, Bộ Y tế cho biết, Việt Nam chưa ghi nhận báo cáo trường hợp bệnh Chikungunya từ các địa phương.

Liên quan đến dự phòng, điều trị và vaccine phòng bệnh, theo WHO, việc tập trung cho vệ sinh môi trường, diệt loăng quăng/bọ gậy, tránh muỗi đốt bằng ngủ màn, mặc quần áo dài, giám sát và xử lý triệt để các ổ dịch là rất quan trọng.

Điều trị bệnh Chikungunya tập trung hạ sốt và thuốc giảm đau, uống nhiều nước và nghỉ ngơi toàn thân. Hiện nay, chưa có thuốc kháng virus đặc hiệu nào cho nhiễm CHIKV, tuy nhiên có hai loại vaccine phòng Chikungunya đã được Cơ quan quản lý Thuốc và Thực phẩm Hoa Kỳ phê duyệt.

WHO và các cố vấn chuyên gia bên ngoài đang xem xét dữ liệu thử nghiệm vaccine và các dữ liệu khác để đưa ra các khuyến nghị sử dụng khả thi. WHO cũng đang yêu cầu các quốc gia thành viên tại khu vực Tây Thái Bình Dương (WPR) chia sẻ số liệu báo cáo liên quan đến bệnh Chikungunya.

Bệnh có nguy cơ xâm nhập Việt Nam

Theo Bộ Y tế, hiện nay, dịch bệnh Chikungunya đang có xu hướng gia tăng tại một số quốc gia trong khu vực, đặc biệt tại Trung Quốc. Điều này làm gia tăng nguy cơ dịch bệnh xâm nhập vào nước ta thông qua người nhập cảnh mang mầm bệnh.

Mặc dù Việt Nam chưa ghi nhận ca bệnh Chikungunya trong cộng đồng, tuy nhiên do muỗi Aedes (véc tơ truyền bệnh) đang vào thời kỳ cao điểm có mật độ muỗi cao tại nhiều địa phương và thời điểm mùa hè nhiều khách du lịch đi và đến Việt Nam, nên tiềm ẩn nhiều nguy cơ bệnh Chikungunya xâm nhập vào Việt Nam và lây lan nhanh trong cộng đồng dân cư.

Trước tình hình này, Bộ Y tế cho rằng, cần tăng cường giám sát dịch bệnh tại cửa khẩu, cộng đồng, các điểm du lịch và các cơ sở y tế, đặc biệt đối với các trường hợp nhập cảnh từ vùng có dịch, để kịp thời phát hiện sớm và triển khai biện pháp phòng chống hiệu quả.

Các hoạt động phòng bệnh

Hiện, Bộ Y tế đã chỉ đạo các Viện Vệ sinh dịch tễ/ Pasteur, Sở Y tế các tỉnh, thành phố, các bệnh viện Trung ương trực thuộc Bộ Y tế triển khai các biện pháp sẵn sàng đáp ứng với dịch bệnh.

Đối với các tỉnh, thành cần tăng cường giám sát bệnh Chikungunya; tổ chức đoàn kiểm tra, chỉ đạo, giám sát dịch ngay tại cửa khẩu; chỉ đạo lồng ghép nội dung phòng chống Chikungunya vào các chiến dịch truyền thông, vệ sinh môi trường, diệt lăng quăng (bọ gậy) phòng chống sốt xuất huyết cao điểm từ nay đến hết năm 2025...

Bộ Y tế sẽ theo dõi chặt chẽ tình hình dịch bệnh và chỉ đạo các tỉnh, thành phố tăng cường phòng chống dịch bệnh; tuyên truyền vận động người dân tham gia chống dịch; tổ chức họp đánh giá nguy cơ dịch bệnh lây truyền vào Việt Nam với sự tham gia của các chuyên gia quốc tế (WHO, CDC Hoa Kỳ) và chuyên gia trong nước để kịp thời đề xuất các hoạt động phòng, chống dịch phù hợp.

Đồng thời, tăng cường kiểm tra, chỉ đạo, giám sát tại cửa khẩu và các khu vực có nguy cơ cao xâm nhập vào Việt Nam; chỉ đạo các địa phương chuẩn bị đầy đủ vật tư, máy, hóa chất, trang thiết bị đáp ứng đủ theo nhu cầu phòng chống dịch, điều trị cấp cứu bệnh nhân...

Khuyến cáo phòng bệnh Chikyngunya

Bộ Y tế khuyến cáo mạnh mẽ người dân thực hiện các biện pháp phòng bệnh sau:

Người về từ các quốc gia, khu vực đang có sự gia tăng dịch bệnh Chikungunya: cần chủ động theo dõi sức khỏe trong vòng 12 ngày. Nếu có bất kỳ dấu hiệu bất thường về sức khỏe (như sốt cao đột ngột, đau khớp, nổi ban …) cần đến ngay cơ sở y tế để được khám, tư vấn và điều trị kịp thời.

Người dân tại các hộ gia đình, khu dân cư, cần đậy kín tất cả các dụng cụ chứa nước để muỗi không vào đẻ trứng. Hàng tuần thực hiện các biện pháp diệt loăng quăng/bọ gậy bằng cách thả cá vào dụng cụ chứa nước lớn; thau rửa dụng cụ chứa nước vừa và nhỏ, lật úp các dụng cụ không chứa nước; thay nước bình hoa/bình bông; bỏ muối hoặc dầu hoặc hóa chất diệt ấu trùng vào bát nước kê chân chạn.

Hàng tuần loại bỏ các vật liệu phế thải, các hốc nước tự nhiên không cho muỗi đẻ trứng như chai, lọ, mảnh chai, vỏ dừa, mảnh lu vỡ, lốp/vỏ xe cũ, hốc tre, bẹ lá... Ngủ màn, mặc quần áo dài phòng muỗi đốt ngay cả ban ngày.

Đồng thời, tích cực phối hợp với ngành y tế trong các đợt phun hóa chất phòng, chống dịch. Khi bị sốt, cần đến ngay cơ sở y tế để được khám và tư vấn điều trị. Không tự ý điều trị tại nhà.

Người dân khi đi du lịch, công tác tại các vùng bệnh Chikungunya đang tăng cao, cần chủ động phòng ngừa tránh muỗi đốt; chủ động theo dõi sức khỏe và thông báo cho cơ quan y tế khi có triệu chứng giống Chikungunya.